ในทุกองค์กร “คน” หรือ “พนักงาน” คือหัวใจสำคัญของความสำเร็จ และหนึ่งในเครื่องมือที่ช่วยให้องค์กรเข้าใจพนักงานของตัวเองมากที่สุด ก็คือ การประเมินพนักงาน ไม่ว่าจะเป็นด้านผลงาน ทักษะ หรือทัศนคติ เพราะกระบวนการประเมินนี้ไม่ได้มีไว้เพียงแค่ตัดสินว่าใครทำงานดีหรือไม่ดีเท่านั้น แต่ยังเป็น “เข็มทิศ” ที่ช่วยให้องค์กรสามารถพัฒนาศักยภาพของบุคลากรได้อย่างตรงจุด สร้างแรงจูงใจในการทำงาน และวางแผนอนาคตของทีมให้เติบโตไปในทิศทางเดียวกัน
ในบทความนี้เราจะพาทุกคนไปทำความเข้าใจเกี่ยวกับการประเมินพนักงานแบบเจาะลึก ตั้งแต่บทบาท ความสำคัญ ไปจนถึงเกณฑ์ต่าง ๆ ที่ใช้วัดผลพนักงาน จะมีอะไรบ้างสามารถติดตามอ่านกันได้เลยครับ
การประเมินพนักงาน สำคัญต่อองค์กรอย่างไร
การประเมินพนักงานนั้น แปลตามตัวคือการประเมินผลการทำงานของพนักงาน เช่น ประสิทธิภาพและประสิทธิผลของงานที่ได้ อาจเป็นการประเมินด้วยตัวเลข หรือผลลัพธ์ของผลงานที่ได้รับ ซึ่งองค์กรอาจเลือกประเมินผลพนักงานในทุก ๆ 6 เดือน หรือ 1 ปี โดยผลการประเมินการทำงานนั้นจะมีผลต่อการขึ้นเงินเดือน, โบนัสรายปี และการเลื่อนตำแหน่งงานที่โตชั้น ในขณะเดียวกันหากพนักงานคนไหนไม่สามารถทำผลงานให้ดีขึ้นตามที่องค์กรคาดหวัง ก็อาจส่งผลต่อการเติบโตในงาน หรือคิดเงินเดือนน้อยกว่าคนอื่น เป็นต้น
ดังนั้นการประเมินพนักงานจึงมีบทบาทในการชี้วัดพนักงานในองค์กร เพื่อให้คนที่มีความสามารถ มีความขยันตั้งใจสามารถ สร้างผลลัพธ์ที่ดีต่อองค์กร ได้เติบโตในวิชาชีพ และรักษาคนเหล่านั้นให้อยู่ในองค์กรไปนาน ๆ
โดยการประเมินพนักงานมีความสำคัญต่อการเติบโตขององค์กร ดังนี้
- ช่วยให้เข้าใจจุดแข็งและจุดอ่อนของพนักงาน โดยการประเมินจะทำให้รู้ว่าพนักงานแต่ละคนมีจุดแข็งและจุดอ่อนด้านไหนบ้าง เพื่อให้องค์กรสามารถปรับกลยุทธ์ด้านบุคลากรได้อย่างถูกจุด
- ได้รับ Feedback จากพนักงาน การประเมินนอกจากองค์กรจะได้เข้าใจพนักงานมากขึ้นแล้ว ยังเป็นการย้อนสำรวจถึงประสิทธิภาพของการบริหารงาน, วัฒนธรรมองค์กร และคุณภาพสวัสดิการต่าง ๆ เพื่อนำไปปรับปรุงกลยุทธ์ให้ดียิ่งขึ้น
- ช่วยต่อการตัดสินใจด้านบริหาร โดยการประเมินจะช่วยให้ผู้บริหารสามารถตัดสินใจเกี่ยวกับการบริหารได้มีประสิทธิภาพ เช่น การเลื่อนขั้นตำแหน่งงาน, การขึ้นเงินเดือน หรือการจ่ายโบนัสประจำปี ได้อย่างแม่นยำ
- พนักงานเข้าใจความคาดหวังขององค์กร เมื่อพนักงานได้รับการประเมินงาน จะช่วยให้เข้าใจถึงสิ่งที่องค์กรต้องการ เพื่อให้พัฒนาความสามารถและปรับปรุงผลงานได้อย่างตรงจุดมากขึ้น
เกณฑ์ในการประเมินพนักงาน มีอะไรบ้าง
สำหรับเกณฑ์ที่องค์กรส่วนใหญ่เลือกใช้สำหรับการประเมินพนักงาน จะแบ่งออกเป็นหมวดหมู่ต่าง ๆ ดังนี้
- ประเมินคุณภาพของงาน เป็นการประเมินความสำเร็จของผลงานของพนักงาน เช่น สามารถทำงานเสร็จตามเวลาที่กำหนดหรือไม่, ผลงานที่ออกมาได้รับคำชมจากลูกค้ามากแค่ไหน, ความผิดพลาดของงาน และแนวโน้มของงานที่ดีมากขึ้นมากน้อยแค่ไหน เป็นต้น
- ความรู้ความเข้าใจในงานที่รับผิดชอบ เป็นการประเมินถึงความรู้ ความเข้าใจถึงการทำงานที่ผ่านมา ว่าพนักงานเข้าใจในงานที่รับผิดชอบมากน้อยแค่ไหน และต้องเรียนรู้หรือพัฒนาความรู้ด้านใดบ้าง
- ความตรงต่อเวลา โดยประเมินจากความมีวินัยของพนักงาน เช่น การทำงาน เข้า-ออก ตรงต่อเวลาหรือไม่, หากมีการทำงานนอกสถานที่ หรือนัดประชุม พนักงานมีความตรงต่อเวลามากน้อยแค่ไหน เป็นต้น
- ทักษะการสื่อสาร ประเมินว่าพนักงานคนดังกล่าวมีความสามารถในการสื่อสารร่วมกับเพื่อนร่วมงาน หรือหัวหน้า อย่างไรบ้าง มีทักษะในการตั้งคำถาม หรือการส่งต่องานที่ถูกต้อง ชัดเจนหรือไม่ นอกจากนี้จะต้องไม่เป็นคนที่สร้างพลังงานลบให้กับเพื่อนร่วมงาน
- ทักษะการแก้ปัญหา เป็นการประเมินถึงความสามารถในการรับมือเหตุไม่คาดฝัน ว่าพนักงานสามารถแก้ไขปัญหาเหล่านั้นได้อย่างมีคุณภาพหรือไม่ สามารถขอความช่วยเหลือจากผู้อื่นในการรับมือปัญหาได้ไหม
- ความพยายามปรับปรุงและพัฒนาผลงาน เป็นการประเมินพนักงานว่ามีความต้องการแก้ไขความผิดพลาด และพัฒนาผลงาน ความสามารถให้ออกมามีประสิทธิภาพมากขึ้นหรือไม่ อาจประเมินจากผลงานที่ผ่านมา รวมถึงความเข้าใจในงานที่เพิ่มมากขึ้น เป็นต้น
5 วิธีประเมินพนักงาน ที่ HR ต้องรู้
การประเมินพนักงานในปัจจุบัน ได้มีหลากหลายวิธีเพื่อวัดผลการทำงาน ทั้งแบบประเมินเป็นตัวเลข และประเมินผลลัพธ์ของงานที่ได้ โดย 6 วิธีประเมินพนักงานยอดนิยมในปัจจุบัน มีดังนี้
1. Key Performance Indicator (KPI)
คนทำงานยุคนี้คงคุ้นเคยกับคำว่า KPI หรือ Key Performance Indicator กันเป็นอย่างดี ซึ่งความหมายของมันคือ ดัชนีชี้วัดความสำเร็จ โดยจะเป็นการวัดผลที่เป็นตัวเลขอย่างชัดเจน ไม่ว่าจะเป็น จำนวนชิ้นงาน, หรือคะแนนการทำงานของพนักงาน เช่น คะแนนความตรงต่อเวลา, คะแนนความรับผิดชอบ, คะแนนคุณภาพของชิ้นงาน เป็นต้น ซึ่งตัวเลขของ KPI จะเป็นสิ่งที่สะท้อนถึงศักยภาพและผลงานที่พนักงานคนนั้น ๆ ทำให้กับองค์กร
2. Objective and Key Result (OKR)
เป็นการประเมินที่เน้นโฟกัสไปที่เป้าหมายที่วางไว้ โดย O ย่อมาจาก Objective คือเป้าหมายที่องค์กรวางไว้ เช่น เป้าหมายที่ต้องการทำให้สำเร็จหรือเป้าหมายที่ท้าทายในอนาคต ส่วน KR ย่อมาจาก Key Result คือผลลัพธ์ที่จะได้จากผลสำเร็จที่วางไว้ ดังนั้น OKR จึงเป็นเสมือนการให้พนักงานได้ตั้งเป้าหมายที่ต้องการ สร้างความท้าทายในการทำงาน และประเมินผลลัพธ์ว่าพนักงานสามารถบรรลุผลสำเร็จที่วางไว้ได้หรือไม่
3. ประเมินแบบ 360 องศา (360 Degree Feedback)
การประเมินพนักงานแบบ 360 องศา จะเป็นการประเมินผลงานแบบรอบด้าน โดยจะประกอบไปด้วย จากมุมของหัวหน้างาน, มุมของเพื่อนร่วมงาน, ประเมินจากผู้ที่อยู่ใต้บังคับบัญชา, ประเมินโดยฝ่าย HR และให้ตัวพนักงานประเมินด้วยตนเอง เป็นต้น ซึ่งผลลัพธ์ของการประเมินแบบ 360 องศา จะช่วยให้พนักงานเห็นผลประเมินแบบครอบคลุมรอบด้าน ได้เห็นจุดเด่น จุดด้อยที่ชัดเจน สามารถนำผลประเมินมาวางแผนปรับปรุงและพัฒนาตัวเองได้อย่างถูกต้องแม่นยำ
4. การประเมินสมรรถนะ (Competency)
การประเมินพนักงานแบบ Competency หรือการประเมินสมรรถนะ เป็นการประเมินทักษะ, ความรู้, ความสามารถในการทำงานของพนักงาน โดยจะเป็นการเปรียบเทียบกับคุณสมบัติของตำแหน่งงานนั้น ๆ ที่กำหนดไว้ เป็นบรรทัดฐาน โดยปัจจัยของการประเมินสมรรถนะ มีดังนี้
- ความรู้ (Knowledge) เป็นการประเมินความรู้ ความเข้าใจในงานที่รับผิดชอบ รวมถึงการถ่ายทอดความรู้ต่อผู้ใต้บังคับบัญชา และการนำความรู้มาประยุกต์ในงาน ให้เกิดผลลัพธ์ที่ดีที่สุด
- ทักษะ (Skills) เป็นการประเมินความชำนาญและความเชี่ยวชาญในการทำงานให้ออกมาสำเร็จตามระยะเวลาที่กำหนด และได้ผลลัพธ์ตามที่องค์กรคาดหวัง
- แนวคิดการทำงาน (Attitudes) เป็นการประเมินความคิดและแรงผลักดันในการทำงานของพนักงาน ว่ามีความตั้งใจที่จะเรียนรู้หรือพัฒนาตนเองเพื่อนำไปใช้ประโยชน์ต่อการทำงานหรือไม่
5. Task Achievement
เป็นการประเมินพนักงานโดยการพิจารณาจากผลงานที่ได้รับมอบหมาย โดยดูจากความตั้งใจ และความรับผิดชอบในงานที่ได้รับมอบหมาย ว่ามีผลลัพธ์ของงานออกมาเป็นอย่างไร เช่น การวัดคุณภาพของชิ้นงานที่ได้, ความตรงต่อเวลาที่กำหนด และความพึงพอใจของลูกค้า เป็นต้น นอกจากนี้องค์กรอาจมีการบันทึกหลักฐานการทำงานแต่ละชิ้นของพนักงาน เพื่อนำไปเป็นหลักฐานอ้างอิงในการประเมิน
สรุป
การประเมินพนักงาน ไม่ได้มีไว้เพื่อตรวจสอบหรือจับผิด แต่เป็นกระบวนการที่ช่วยพัฒนาและยกระดับศักยภาพของบุคลากรให้สอดคล้องกับเป้าหมายขององค์กร ไม่ว่าจะเป็นการประเมินด้วย KPI, OKR, หรือแบบ 360 องศา ล้วนมีเป้าหมายเดียวกันคือการค้นหาความสามารถที่แท้จริงของพนักงาน เพื่อปรับใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด เมื่อองค์กรมีระบบการประเมินที่ดี ย่อมช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงาน และสร้างวัฒนธรรมองค์กรที่ขับเคลื่อนด้วยความโปร่งใสและการเติบโตอย่างยั่งยืน
สำหรับองค์กรไหนที่ต้องการระบบประเมินพนักงาน ที่มีประสิทธิภาพ ใช้งานง่าย ขอแนะนำ ระบบ PMS โดย ATHM ที่พร้อมยกระดับการประเมินพนักงานแบบ 360 องศา ด้วยเครื่องมือการประเมินที่มีมาตรฐาน สามารถวัดผลได้ พร้อมออกแบบการประเมินให้ตอบโจทย์ต่อองค์กรของคุณ
